ฟันปลอม (Denture)

ฟันปลอม คือ ฟันเทียมที่ถูกทำขึ้นโดยทันตแพทย์เพื่อใส่ทดแทนฟันฟันธรรมชาติที่สูญเสียไป ช่วยเพิ่มคุณภาพชีวิต เพิ่มประสิทธิภาพในการบดเคี้ยวอาหาร เพิ่มความสวยงาม ยิ้มได้อย่างมั่นใจ

 

ทำไมต้องใส่ฟันปลอม

  1. ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการบดเคี้ยวอาหารให้ดียิ่งขึ้น ลดภาระของระบบย่อยอาหาร
  2. ช่วยเสริมสร้างบุคลิกภาพ เพิ่มความมั่นใจ โดยเฉพาะผู้ที่สูญเสียฟันหน้าไป
  3. ช่วยรักษาฟันซี่อื่น ๆ ป้องกันฟันซี่ข้างเคียงล้ม เอียง หรือ ฟันคู่สบยื่นยาวเข้าหาช่องว่าง และช่วยกระจายแรงเคี้ยวทำให้สามารถเคี้ยวได้เต็มที่ ช่วยลดปัญหาฟันแตก หัก จากการเคี้ยวบริเวณเดียว

 

ฟันปลอมมีกี่ประเภท

ฟันปลอมแบ่งเป็น 2 ประเภทหลัก ๆ คือ ฟันปลอมแบบถอดได้ และฟันปลอมแบบติดแน่น ซึ่งมีข้อดี-ข้อเสียแตกต่างกัน และมีความเหมาะสมกับคนไข้แตกต่างกัน

 

ฟันปลอมแบบถอดได้

ฟันปลอมแบบถอด-ฟันเทียมแบบถอดได้ (Denture) คือ ฟันที่ซี่ฟันยึดติดอยู่กับฐานโลหะ หรือ พลาสติก อาศัยการยึดติดด้วยตะขอ และความแนบสนิดกับเหงือกของคนไข้ สามารถถอดออกมาล้างทำความสะอาดได้ ซึ่งสามารถทดแทนการใส่ฟันเพียงบางส่วน หรือทั้งปากได้

ฟันปลอมชนิดถอดได้แบ่งแยกย่อยตามวัสดุฐานรองรับฟัน คือ ฐานโลหะ และฐานอลิคิก ซึ่งแบบโลหะจะมีราคาสูงกว่าแบบอคิลิก แต่มีประสิทธิภาพ ความแข็งแรง ความแนบสนิด และมีความบางมากกว่าทำให้คนไข้รู้สึกรำคาญขณะใส่น้อยกว่า เหมาะกับผู้ที่ไม่มีการถอนฟันเพิ่มแล้ว หรือต้องการใส่ฟันปลอมเป็นระยะเวลานาน ไม่มีแผนการทำฟันปลอมชนิดอื่นทดแทน

 

ข้อดี – ข้อจำกัด ของฟันปลอมแบบถอดได้

ข้อดี

  • สามารถถอดออกมาล้างทำความสะอาดได้ ทำให้สามารถดูแลความสะอาดได้ง่าย
  • ขั้นตอนการทำไม่ยุ่งยาก ซับซ้อน และสามารถใส่ฟันทดแทนได้เร็ว
  • สามารถเพิ่มเติมฟันได้ ในกรณีคนไข้ยังมีความจำเป็นต้องถอนฟันเพิ่ม
  • ราคาถูก

ข้อจำกัด

  • เกิดความรำคาญขณะใส่เนื่องจากจะมีส่วนของฐาน และตะขอเพื่อการยึดติด
  • ประสิทธิภาพในการบดเคี้ยวต่ำกว่าฟันปลอมประเภทอื่น
  • เกิดความไม่สวยงามเนื่องจากต้องใช้ตะขอในการยึดติด
  • อาจมีเศษอาหารติดใต้ฟันปลอมได้

 

ขั้นตอนการทำฟันปลอม-ฟันเทียมแบบถอดได้

  1. ปรึกษาทันตแพทย์ ตรวจประเมิน พิมพ์ปากคนไข้ เพื่อวางแผนตำแหน่งฟัน สภาพเหงือก สภาพกระดูก การสบฟัน รูปร่าง สีของฟัน เพื่อการทำฟันเทียมทดแทนตำแหน่งฟันที่หายไป
  2. กรณีการทำฟันปลอมแบบถอดได้ฐานโลหะ จะมีการนัดพิมพ์ปากอีกครั้งโดยถาดพิมพ์ปากที่ออกมาเฉพาะกับคนไข้ เพื่อให้ได้รอยพิมพ์ ที่เหมาะสมกับการทำไปสร้างเป็นฐานฟันปลอมเหมาะกับคนไข้
  3. ลองฐานฟันปลอม และบันทึกการกัดสบฟัน เพื่อกำหนดตำแหน่งของซี่ฟัน ทิศทาง ความสูง ให้สอดคล้องกับการกัดสบฟันตามธรรมชาติของคนไข้ เพื่อนำไปออกแบบตัวฟันที่จะยึดติดบนฐานฟันปลอม
  4. การลองฟัน ในขั้นตอนนี้จะเป็นการลองฟันที่ยึดติดแบบชั่วคราวบนขี้ผึ้ง เพื่อให้คนไข้ดูรูปร่าง สี การเรียงตัวของฟัน ลักษณะใบหน้า การกัดสบฟัน รวมถึงการออกเสียง
  5. การใส่ฟันปลอมถอดได้ – ฟันเทียม เมื่อคนไข้พอใจฟันปลอมที่ได้ลองแล้วก็จะทำการเรียงฟันติดแน่นกับฐานฟันปลอมเพื่อการใช้งานจริงที่มีความแข็งแรง คงทน พร้อมรองรับแรงบดเคี้ยว โดยหลังจากใส่ฟันไปแล้วนั้น จะมีการนัดคนไข้เพื่อปรับแก้ฟันปลอม เนื่องจากอาจมีจุดที่กดเจ็บ หรือจากความคลาดเคลื่อนเล็กน้อย เพื่อให้คนไข้ใส่ฟันปลอมได้สบาย เป็นธรรมชาติมากที่สุด

ในกรณีฟันปลอมฐานอคิลิก จะมีขั้นตอนที่เร็ว และสั้นกว่าฐานโลหะ เนื่องจากเป็นวัสดุที่มีการให้ตัวได้ ขึ้นรูปได้เร็ว ทำให้สามารถผลิตได้เร็วกว่า แต่จะมีข้อเสียในด้านขนาด และความแข็งแรง

 

ฟันปลอมแบบติดแน่น

ฟันปลอมแบบติดแน่นเป็นฟันปลอมที่ทำขึ้นมาเพื่อทดแทนฟันที่สูญเสียไปไม่มาก หรือ เพียงบางส่วน โดยจะมีอยู่ 2 รูปแบบคือ

  1. สะพานฟัน เป็นฟันปลอมที่ยึดติดแน่นโดยอาศัยการยึดติดกับฟันซี่ข้างเคียง
  2. รากฟันเทียม เป็นการทดแทนฟันธรรมชาติโดยการฝังรากฟันเทียมไทเทเทียมลงไปในกระดูกขากรรไกร และทำครอบฟันทับด้านบน ซึ่งปัจจุบันเป็นการใส่ฟันที่มีประสิทธิภาพสูงสุด

 

สะพานฟันคืออะไร

สะพานฟันคือการใส่ฟันทดแทนในตำแหน่งฟันที่สูญเสียไปเพียงบางซี่ ยึดติดกับฟันซี่ข้างเคียง โดยกรอแต่งฟันให้มีขนาดเล็กลงเพื่อรองรับการใส่สะพานฟัน ซึ่งมีลักษณะคล้ายครอบฟันที่ยึดติดกันคล้ายสะพานเชื่อมระหว่างซี่ฟัน แบ่งเป็น 3 รูปแบบ

  1. สะพานฟันแบบดั่งเดิม (Traditional Bridge) ลักษณะคล้ายครอบฟันที่ยึดติดกันตั้งแต่ 3 ซี่ขึ้นไปเพื่อรองรับการใส่ฟันทดแทนฟันตั้งแต่ 1 ซี่ขึ้นไป โดยต้องกรอแต่งฟันทั้งสองด้านตั้งแต่ 2 ซี่ขึ้นไป
  2. สะพานฟันแบบยึดข้างเดียว (Cantilever Bridge) เป็นสะพานฟันที่ยึดกับฟันเพียงซี่เดียว โดยลักษณะจะคล้ายครอบฟัน 2 ซี่ติดกัน ซึ่งมีความแข็งแรงน้อยกว่า
  3. สะพานฟันแบบแมรีแลนด์ (Maryland Bridge) เป็นสะพานฟันซี่เดียว ที่มีโครงยื่นออกมาเพื่อยึดกันฟันซี่ข้าง ๆ จะเป็นสะพานฟันที่ไม่ต้องกรอฟันซี่ข้างเคียงเพื่อทำครอบฟัน แต่ความแข็งแรงก็จะลดลง มักทำในตำแหน่งฟันหน้าที่ไม่ต้องรับแรงบดเคี้ยว

 

ข้อดี – ข้อจำกัดของการทำสะพานฟัน

ข้อดี

  • มีประสิทธิภาพในการบดเคี้ยวไกล้เคียงฟันธรรมชาติ
  • มีความแข็งแรง ทนทาน ไม่แตกหักง่าย
  • มีความสวยงาม แนบเนียน ไกล้เคียงฟันธรรมชาติ
  • ไม่รู้สึกรำคาญ ขยับ หลุดขณะเคี้ยงอาหารหรือพูดคุย

ข้อจำกัด

  • สูญเสียเนื้อฟันในฟันซี่ข้างเคียง
  • อาจเกิดการผุใต้ฐานครอบฟันได้ง่าย เนื่องจากสามารถทำความสะอาดได้ยาก
  • ราคาค่อนข้างสูง

โดยในปัจจุบันหากคนไม่ไม่ติดปัญหาด้านสุขภาพช่องปาก หรือข้อจำกัดของกระดูกขากรรไกรทันตแพทย์มักจะแนะนำการทำรากฟันเทียมมากกว่าการทำสะพานฟัน เนื่องจากมีประสิทธิภาพดีกว่า และไม่เสี่ยงต่อการผุของฟันซี่ข้างเคียง

FAQ ฟันปลอม

เลือกใส่ฟันปลอมแบบไหนดี ?

ฟันปลอมในแต่ละรูปแบบมีข้อดี-ข้อจำกัด และความเหมาะสมที่แตกต่างกัน จึงควรเลือกสิ่งที่สามารถตอบสนองความต้องการในขณะนั้นได้ดีที่สุด ซึ่งสามารถปรึกษาทันตแพทย์เฉพาะทางเพื่อประเมินแนวทางการรักษาที่เหมาะสม

แต่ถ้าหากแนะนำเรียงตามประสิทธิภาพสามารถจัดลำดับได้ดังนี้

  1. รากฟันเทียม
  2. ฟันปลอมติดแน่น แบบสะพานฟัน
  3. ฟันปลอมแบบถอดได้ ฐานโลหะ
  4. ฟันปลอมแบบถอดได้ ฐานพลาสติก

ใส่ฟันปลอมเจ็บ หรือรำคาญไหม ?

ในครั้งแรกที่ใส่ฟันปลอม อาจมีจุดกดเจ็บเกิดขึ้นได้ เนื่องจากการผลิตชิ้นงาน สร้างจากรอยพิมพ์ปากของคนไข้ ครั้งใต้เหงือกอาจมีปุ่มกระดูก หรือ จุดที่หนาบางไม่เท่ากัน และอาจมีความคลาดเคลื่อนได้บ้างในการผลิต ซึ่งสามารถแก้ไขได้โดยการพบทันตแพทย์เพื่อทำการปรับแก้ ในบางกรณีอาจต้องทำการปรับแก้หลายครั้งจนใส่แล้วสบาย

ส่วนความรำคาญจากการใส่ฟันปลอมมักเกิดขึ้นกับคนไข้ที่ใส่ฟันปลอมเป็นครั้งแรก ซึ่งเมื่อผ่านไประยะเวลาหนึ่งจะเกิดความเคยชิน มีความรู้สึกเสมือนเป็นส่วนหนึ่งของร่างกาย

การดูแลรักษาฟันปลอมแบบถอดได้ ?

  1. หลังรับประทานอาหารควรถอดฟันเพื่อล้างทำความสะอาด เพื่อลดปัญหาเศษอาหารติดใต้ฟันปลอม
  2. ควรใช้สบู่เหลว หรือเม็ดฟู่ทำความสะอาดฟันปลอม ไม่ควรใช้ยาสีฟันเนื่องจากในยาสีฟันมีการผสมผงขัด ซึ่งอาจทำให้ฟันปลอมเป็นรอยได้
  3. แปรงให้ทั่วทุกด้าน ทั้งด้านนอก ด้านใน และบริเวณฐานฟันปลอม หากมีคราบติดแน่นให้แช่น้ำไว้จึงนำมาแปรงทำความสะอาด
  4. ห้ามใส่ฟันปลอมนอน ควรถอดฟันปลอมแช่ในน้ำเปล่าในภาชนะที่มีฝาปิด โดยไม่ต้องเติมน้ำยาใด ๆ โดยห้ามปล่อยให้ฟันปลอมแห้งเด็ดขาด

การดูแลสะพานฟัน ?

สะพานฟันการดูแลไกล้เคียงฟันแท้ตามธรรมชาติ สามารถแปรงทำความสะอาดได้เสมือนฟัน แต่ต้องมีการใช้ไหมขัดฟัน หรือแปรงซอกฟันร่วมด้วยเสมอ เนื่องจากบริเวณใต้ฐานสะพานฟันเป็นจุดที่มักเกิดปัญหาเศษอาหารติด ทำความสะอาดได้ยาก และมักเกิดปัญหาฟันผุตามมา